Sáp nhập ngược – Một cơ chế độc đáo trong giao dịch M&A

Sáp nhập ngược (reverse merger) là một hình thức giao dịch mua bán và sáp nhập (M&A) trong đó một công ty tư nhân hoặc công ty con của một nhóm công ty mẹ con (gồm nhiều công ty) hợp nhất vào một công ty mục tiêu (thường là công ty niêm yết công khai), và công ty mục tiêu trở thành công ty tồn tại (surviving corporation) sau sáp nhập. Cơ chế này cho phép bên mua giành quyền kiểm soát công ty mục tiêu mà không cần phát hành cổ phiếu mới cho công chúng, đồng thời đảm bảo rằng cấu trúc pháp lý và hoạt động của công ty mục tiêu được duy trì sau sáp nhập.

 

 

Trong bối cảnh giao dịch M&A ngày càng phức tạp, sáp nhập ngược trở thành một công cụ chiến lược phổ biến, đặc biệt khi các công ty muốn mở rộng quy mô, thâm nhập thị trường mới, hoặc tận dụng thương hiệu và cơ sở hạ tầng của công ty mục tiêu.

1. Sáp nhập ngược là gì?

Sáp nhập ngược là giao dịch mà trong đó một công ty đại chúng "vỏ bọc" (shell company) – có ít hoặc không có hoạt động kinh doanh – mua lại một công ty tư nhân đang hoạt động. Cổ đông của công ty tư nhân đổi cổ phần của họ để nắm giữ phần lớn cổ phần và quyền biểu quyết của công ty đại chúng. Khi đó, công ty đại chúng tiếp tục tồn tại sau sáp nhập, nhưng đội ngũ quản lý và hoạt động kinh doanh chủ yếu thuộc về công ty tư nhân trước đây[1].

Quá trình sáp nhập ngược có thể được mô tả cụ thể như sau:

• Một công ty con (merger sub) của bên mua hợp nhất vào công ty mục tiêu.
• Công ty mục tiêu trở thành công ty còn lại (surviving corporation), giữ nguyên cấu trúc pháp lý và tổ chức của mình.
• Các cổ phiếu của công ty con được chuyển đổi thành cổ phiếu của công ty còn lại, trong khi cổ phiếu của công ty mục tiêu được chuyển đổi thành tiền mặt hoặc các quyền lợi khác, dẫn đến việc bên mua giành quyền kiểm soát công ty còn lại.

So với sáp nhập truyền thống (forward merger), sáp nhập ngược có một số đặc điểm nổi bật:

• Duy trì cấu trúc pháp lý: Công ty mục tiêu tiếp tục tồn tại với tư cách là thực thể pháp lý, giữ lại các giấy phép, hợp đồng, và thương hiệu hiện có.
• Hiệu quả về thời gian và chi phí: Sáp nhập ngược thường nhanh hơn và ít tốn kém hơn so với việc phát hành cổ phiếu mới hoặc thực hiện IPO.
• Kiểm soát tập trung: Bên mua (thông qua công ty con) trở thành cổ đông duy nhất hoặc chiếm ưu thế của công ty còn lại.

Trong giao dịch Ferrero-WK Kellogg Co[2], cơ chế sáp nhập ngược được sử dụng để Ferrero giành quyền kiểm soát WK Kellogg Co, một công ty nổi tiếng với các thương hiệu ngũ cốc, nhằm mở rộng danh mục sản phẩm và củng cố sự hiện diện tại Bắc Mỹ.

2. Vai trò của sáp nhập ngược trong giao dịch M&A

Sáp nhập ngược đóng nhiều vai trò quan trọng trong các giao dịch M&A. Đó cũng là lý do chính dẫn đến việc nhiều bên tham gia giao dịch M&A thực hiện cơ chế sáp nhập ngược để đạt được mục tiêu kinh doanh mong muốn.

2.1. Tận dụng cấu trúc pháp lý và thương hiệu của công ty mục tiêu

Sáp nhập ngược cho phép bên mua tận dụng các tài sản vô hình và hữu hình của công ty mục tiêu, chẳng hạn như thương hiệu, giấy phép kinh doanh, hoặc các hợp đồng hiện có, mà không cần tái cấu trúc pháp lý phức tạp. Trong trường hợp Ferrero-WK Kellogg Co, WK Kellogg Co là một công ty có các thương hiệu ngũ cốc mang tính biểu tượng, và việc duy trì cấu trúc pháp lý của công ty này giúp Ferrero tiếp tục vận hành các thương hiệu đó mà không cần xây dựng lại từ đầu[3].

2.2. Đơn giản hóa quá trình kiểm soát

Sáp nhập ngược cho phép bên mua giành quyền kiểm soát công ty mục tiêu thông qua việc chuyển đổi cổ phiếu của công ty con thành cổ phiếu của công ty còn lại. Điều này giúp loại bỏ các cổ đông hiện tại của công ty mục tiêu (bằng cách trả tiền mặt) và đảm bảo rằng bên mua trở thành cổ đông duy nhất, như đã được chúng tôi phân tích chi tiết trong giao dịch Ferrero-WK Kellogg Co.

2.3. Giảm thiểu rủi ro pháp lý và quy định

Bằng cách giữ nguyên thực thể pháp lý của công ty mục tiêu, sáp nhập ngược giảm thiểu các rủi ro liên quan đến việc chuyển giao giấy phép, hợp đồng, hoặc các nghĩa vụ pháp lý. Trong giao dịch này, các điều kiện đóng giao dịch nhấn mạnh việc tuân thủ các quy định chống độc quyền và đảm bảo không có lệnh pháp lý cấm sáp nhập từ cơ quan quản lý có liên quan.

2.4. Hiệu quả tài chính

Sáp nhập ngược thường ít tốn kém hơn so với việc mua lại trực tiếp hoặc IPO, vì nó không yêu cầu phát hành cổ phiếu mới hoặc tái cấu trúc phức tạp. Trong giao dịch Ferrero-WK Kellogg Co, việc sử dụng Quỹ Thanh toán (Payment Fund) để thanh toán cho cổ đông và chủ sở hữu quyền lợi vốn cổ phần giúp đơn giản hóa việc phân phối tài chính.

3. Phân tích cơ chế sáp nhập ngược trong giao dịch Ferrero và WK Kellogg Co

Giao dịch sáp nhập giữa Ferrero International S.A. và WK Kellogg Co là một ví dụ điển hình về cơ chế sáp nhập ngược. Chúng tôi sẽ sử dụng giao dịch này để minh họa cho hình thái của cơ chế sáp nhập ngược diễn ra trên thực tế

3.1. Cơ cấu giao dịch

Các bên tham gia giao dịch

1. Ferrero International S.A. (Parent): Một công ty trách nhiệm hữu hạn công cộng của Luxembourg, đóng vai trò là bên mua.
2. Merger Sub: Một công ty con được Ferrero thành lập để thực hiện sáp nhập.
3. WK Kellogg Co: Công ty mục tiêu, một công ty Delaware với các thương hiệu ngũ cốc nổi tiếng.

Cơ chế sáp nhập của giao dịch

• Theo thỏa thuận giữa các bên, tại thời điểm hiệu lực của hợp đồng sáp nhập đã ký, Merger Sub hợp nhất vào WK Kellogg Co, với WK Kellogg Co trở thành công ty còn lại.
• Các cổ phiếu của Merger Sub được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của công ty còn lại, khiến Ferrero trở thành cổ đông duy nhất của WK Kellogg Co.
• Các cổ phiếu phổ thông của WK Kellogg Co được chuyển đổi thành quyền nhận tiền mặt (per share price), và các quyền lợi vốn cổ phần (RSUs, PSUs, DSUs) bị hủy và được thanh toán bằng tiền mặt.

 

Trụ sở cũ của WK Kellogg Co và Kellanova tại Battle Creek, bang Michigan. Nguồn: Forbes

 

3.2. Hoán đổi cổ phiếu

Ngoài ra, cơ chế sáp nhập ngược trong giao dịch này được thực hiện thông qua việc hoán đổi cổ phiếu, như sau:

Cổ phiếu của Merger Sub

Mỗi cổ phiếu của Merger Sub đang lưu hành được chuyển đổi thành một cổ phiếu phổ thông của công ty còn lại. Điều này đảm bảo rằng Ferrero, thông qua quyền sở hữu Merger Sub, kiểm soát hoàn toàn WK Kellogg Co sau sáp nhập.

Cổ phiếu phổ thông của WK Kellogg Co

• Mỗi cổ phiếu phổ thông được chuyển đổi thành quyền nhận một khoản tiền mặt, với các điều chỉnh theo quy định trong hợp đồng sáp nhập.
• Các cổ phiếu do WK Kellogg Co hoặc các công ty con sở hữu (Treasury Stock) bị hủy mà không nhận thanh toán.
• Các cổ phiếu không đồng ý (Dissenting Shares) được xử lý theo quyền định giá của pháp luật.

Quyền lợi vốn cổ phần

Các đơn vị cổ phiếu hạn chế (RSUs), đơn vị cổ phiếu dựa trên hiệu suất (PSUs), và đơn vị cổ phiếu trì hoãn (DSUs) bị hủy và chuyển đổi thành tiền mặt, dựa trên Per Share Price.

Quỹ Thanh toán

Ferrero thiết lập một Quỹ thanh toán để phân phối tiền mặt cho cổ đông và chủ sở hữu quyền lợi vốn cổ phần, đảm bảo rằng các khoản thanh toán được thực hiện hiệu quả.

3.3. Điều kiện đóng giao dịch

Cơ chế sáp nhập ngược yêu cầu đáp ứng các điều kiện đóng giao dịch, bao gồm:

• Phê duyệt của cổ đông: Hợp đồng sáp nhập phải được đa số cổ đông WK Kellogg Co thông qua tại cuộc họp cổ đông.
• Phê duyệt quản lý: Tuân thủ Đạo luật Hart-Scott-Rodino (HSR Act) và các quy định chống độc quyền khác, với báo cáo thông báo được nộp trong vòng 20 ngày làm việc.
• Không có lệnh cấm pháp lý: Không có luật hoặc lệnh pháp lý nào cấm sáp nhập được ban hành bởi cơ quan có thẩm quyền.
• Ý kiến thuế: Ferrero phải nhận được ý kiến thuế từ cố vấn thuế để xác nhận các khía cạnh thuế của giao dịch.
• Thư xác nhận nợ: WK Kellogg Co phải cung cấp thư xác nhận nợ ít nhất ba ngày làm việc trước Ngày Đóng Giao Dịch, xác nhận rằng các khoản nợ được thanh toán hoặc giải phóng.

3.4. Thỏa thuận bỏ phiếu

Để đảm bảo sự ủng hộ của cổ đông trong quá trình sáp nhập ngược, Ferrero đã ký Thỏa thuận Bỏ phiếu với các cổ đông lớn, bao gồm W.K. Kellogg Foundation Trust (sở hữu 13.205.159 cổ phiếu), Gund Family Twelfth Investment Partnership, và KeyBank National Association. Các cổ đông này cam kết: (1) Bỏ phiếu ủng hộ hợp đồng sáp nhập. (2) Không ủng hộ các đề xuất mua lại thay thế. (3) Hạn chế chuyển nhượng cổ phiếu, trừ các trường hợp được phép (như chuyển nhượng cho người thân hoặc quỹ tín thác gia đình).

Thỏa thuận Bỏ phiếu giúp đảm bảo rằng cơ chế sáp nhập ngược được thực hiện suôn sẻ, với sự hỗ trợ từ các cổ đông chính.

3.5. Cam kết với nhân viên

Ferrero cam kết duy trì các quyền lợi cho nhân viên tiếp tục làm việc (Continuing Employees) của WK Kellogg Co trong ít nhất một năm sau sáp nhập, bao gồm tiền thưởng, phúc lợi nghỉ phép, và kế hoạch hưu trí. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro gián đoạn hoạt động, một yếu tố quan trọng trong sáp nhập ngược, nơi công ty mục tiêu tiếp tục vận hành dưới cấu trúc hiện có.

Có thể thấy sáp nhập ngược ngày nay được khá nhiều công ty trên thế giới áp dụng. Một trong những giao dịch điển hình có liên quan đến một pháp nhân Việt Nam có sử dụng cơ chế này là việc Vingroup sử dụng công ty con ở Singapore để sáp nhập ngược với công ty mục tiêu đã được niêm yết tại thị trường chứng khoán Hoa Kỳ vào năm 2023. Đây được xem là một trong những thương vụ sáp nhập lớn nhất tại thời điểm đó[4].

Cơ chế sáp nhập ngược là một công cụ chiến lược mạnh mẽ trong các giao dịch M&A, cho phép bên mua giành quyền kiểm soát công ty mục tiêu một cách hiệu quả, đồng thời duy trì cấu trúc pháp lý và thương hiệu của công ty đó. Với sự gia tăng của các giao dịch M&A toàn cầu, sáp nhập ngược sẽ tiếp tục là một cơ chế quan trọng để hỗ trợ các thương vụ phức tạp, mang lại giá trị cho cả bên mua và cổ đông của công ty mục tiêu.