Những lo ngại của doanh nghiệp Việt trước các chính sách thuế quan mới của Mỹ

Những thông tin tăng thuế suất nhập khẩu dồn dập và xoay chiều liên tục kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử nhiệm kỳ hai đã đặt các doanh nghiệp Việt vào “vùng cảnh giác cao độ”. Việc chính quyền Tổng thống Trumph triển khai một loạt chính sách thuế quan mới nhằm bảo vệ nền kinh tế nội địa, giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất trong nước đã làm cho thị trường Hoa Kỳ vốn đã “khó ăn” nay càng khó hơn.

Có thể thấy các chính sách thuế quan mới này không chỉ gây ra những phản ứng trái chiều trong nội bộ nước Mỹ mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến các đối tác thương mại, trong đó có Việt Nam, một trong những quốc gia nhập khẩu lớn nhất vào Hoa Kỳ. Trước bối cảnh này, doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều lo ngại và thách thức không nhỏ trong việc tiếp tục duy trì thị phần cũng như phát triển hoạt động nhập khẩu tại thị trường này. ​Vậy các doanh nghiệp Việt đã và đang làm gì để tìm ra giải pháp ứng phó phù hợp trong bối cảnh các chính sách thuế quan mới và thay đổi liên tục từ nước Mỹ?

Thách thức không nhỏ

Khả năng bị áp thêm mức thuế suất nhập khẩu rất lớn

Mặc dù trong các chính sách thuế quan gần đây của Hoa Kỳ, Việt Nam không bị “điểm tên” trực tiếp áp thêm thuế suất nhập khẩu như Canada, Mexico, Trung Quốc hay EU. Tuy nhiên, với thặng dư thương mại giữa Mỹ và Việt Nam là rất lớn gần 110 tỷ đô trong năm 2024[1], Việt Nam rõ ràng rất có thể trở thành mục tiêu trực tiếp tiếp theo của các biện pháp thuế quan mới này. Vì vậy, theo nhận định của một số doanh nghiệp, từ doanh nghiệp trực tiếp nhập khẩu hàng hóa vào thị trường Hoa Kỳ như Công ty Cổ phần May Sơn Việt (May Sơn Việt) hay đơn vị logistics chuyên hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ như Công ty Cổ phần Logistics U&I (U&I Logistics) thì khả năng Mỹ áp mức thuế suất nhập khẩu cao cho hàng hóa có nguồn gốc từ Việt Nam là rất lớn trong thời gian tới. Đặc biệt, trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đã ký một Bản ghi nhớ (the Memorandum) ra lệnh cho Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) và Bộ Thương mại khởi xướng các cuộc điều tra về các thỏa thuận thương mại không công bằng hoặc “có hại” cho nước Mỹ của các đối tác thương mại nước ngoài để có thể đưa một mức thuế công bằng, “có đi có lại” với các đối tác này[2]. Với chiến lược này, thì việc Hoa Kỳ rất có thể sẽ tăng thuế bình quân đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam từ mức 2,2% lên 5,1%, tương đương với mức thuế mà Việt Nam áp dụng đối với hàng hóa Mỹ trong tháng 4 tới là chuyện hoàn toàn có thể xảy ra. Trong trường hợp xấu hơn, mức thuế có thể tăng lên hơn 10%[3], sẽ là một mức thuế suất ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả của hàng hóa, các đơn đặt hàng từ thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt nam sẽ giảm và giá trị ngoại tệ thu về từ xuất khẩu giảm ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm nay.

Thêm vào đó, theo chia sẻ của Ông Vũ Đặng Dương, Giám đốc đối ngoại của U&I Logistics thì “Hoa Kỳ là một thị trường rất khó tính” và trong bối cảnh này thì thị trường Hoa Kỳ sẽ trở nên khó khăn và gian nan hơn đối với các doanh nghiệp Việt.

Gián đoạn chuỗi cung ứng và tăng chi phí sản xuất

Theo Ông Hà Xuân Anh, Chủ tịch HĐQT May Sơn Việt khi chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tại Talkshow: “Doanh nghiệp Việt trước mối lo từ chính sách thuế quan mới của Mỹ” thì Ông có phần lạc quan hơn khi cho rằng, các chính sách thuế của Trumph trong nhiệm kỳ trước và cho đến thời điểm này đang “rất có lợi cho Việt Nam”, khi mà các đối thủ trực tiếp của Việt Nam trong ngành may mặc như Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ đều gặp những bất lợi. Do đó, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam nên cải thiện nội lực để bức phá, biến những thách thức thuế quan này thành cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu. Tuy nhiên, cũng theo Ông Anh, điểm yếu cố hữu của doanh nghiệp dệt may Việt Nam là thương hiệu yếu và phụ thuộc nguồn cung ứng nguyên liệu từ Trung Quốc, Ấn Độ. Do đó, Việc Mỹ áp thuế cao đối với các đối tác thương mại lớn như Trung Quốc, Canada và Mexico có thể gây xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này dẫn đến tăng chi phí nguyên vật liệu và vận chuyển, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam. Ngoài ra, sự bất ổn trong chính sách thuế quan khiến doanh nghiệp khó dự đoán chi phí và lập kế hoạch kinh doanh dài hạn. ​

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt chuyển mình

Chia sẻ tại buổi trao đổi, mặc dù đánh giá tình hình xuất khẩu vào thị trường Mỹ sẽ có nhiều biến động trong thời gian tới khi mà Chính phủ Mỹ có đủ thời gian để đánh giá toàn diện các chính sách thương mại lớn trên toàn cầu và đưa ra những chính sách mạnh tay hơn với những đối tác thương mại có thặng dư lớn như Việt Nam. Tuy nhiên, theo hai vị đại diện của doanh nghiệp thì bên cạnh thách thức, nguy cơ trong bối cảnh mới này thì đi kèm với nó là các cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam thay đổi tư duy và chiến lược xuất khẩu hàng hóa để bước sang giai đoạn phát triển mới. Theo Ông Dương, doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng các FTA mà Việt Nam đã ký với các quốc gia khác để tìm kiếm và mở rộng sang các thị trường tiềm năng như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, và các nước Nam Mỹ. Việc hiểu rõ và tận dụng các ưu đãi thuế từ các Hiệp định thương mại là một công cụ để doanh nghiệp mở ra cơ hội mới cho chính mình. ​

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng nên tập trung vào nghiên cứu và phát triển, cải tiến công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm sẽ giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh. Việc chuyển dịch từ sản xuất gia công sang sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn cũng là hướng đi cần thiết khi các sản phẩm giá rẻ không còn là lợi thế của Việt Nam. Các đại diện doanh nghiệp cũng cho rằng việc phát triển các mối liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp trong nước, tạo thành chuỗi cung ứng nội địa mạnh mẽ, giúp giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu và tăng khả năng chống chịu trước biến động thị trường quốc tế cũng là một giải pháp doanh nghiệp nên cân nhắc. ​

Giải pháp nào cho doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ

Các chính sách thuế quan của Hoa Kỳ sẽ còn tiếp tục biến động và xoay chiều. Do đó, doanh nghiệp cần cập nhật liên tục thông tin về các thay đổi trong chính sách thuế quan để kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh. ​Bên cạnh đó, việc tăng cường tuân thủ quy định về xuất xứ hàng hóa để đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn về xuất xứ để tránh bị áp thuế chống bán phá giá hoặc thuế đối kháng là ưu tiên của doanh nghiệp trong thời điểm này. ​

Các doanh nghiệp cũng nên lưu ý việc áp dụng công nghệ mới, các nguồn nguyên liệu bền vững, thực hành ESG, cùng với việc cải tiến quy trình sản xuất để giảm chi phí là một trong những chiến lượ dài hạn để tăng khả năng cạnh tranh trên thương trường quốc tế cho doanh nghiệp Việt.

Kết thúc buổi trao đổi, Ông Hà Xuân Anh cũng như Ông Vũ Đặng Dương đều đồng ý rằng trong bối cảnh này doanh nghiệp cần chủ động để tìm ra giải pháp riêng biệt và phù hợp với tình hình của doanh nghiệp mình để có thể có những ứng phó hiệu quả. Cùng với sự chủ động của doanh nghiệp, thì sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý xuất nhập khẩu và Chính phủ là hết sức quan trọng và ý nghĩa đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh này. Vì hơn ai hết, cơ quan có thẩm quyền là kênh thông tin chính thống và nhanh nhạy cho doanh nghiệp để đưa ra những hướng dẫn kịp thời đúng đắn trong hoạt động thương mại. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng mong mỏi rằng với vai trò của cơ quan quản lý cao nhất, Chính phủ sẽ mạnh tay để giải quyết nạn hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là hàng hóa nhập vào Việt Nam để đội lốt hàng Việt và xuất khẩu vào Mỹ. Việc thực thi nghiêm minh các quy định pháp luật trong lĩnh vực này là cần thiết để doanh nghiệp Việt Nam có thể yên tâm “làm thật, ăn thật” và tránh những rủi ro từ đòn trừng phạt thuế do Việt Nam bị xem là “trạm trung chuyển” cho hàng hóa của quốc gia khác né thuế cao để vào Mỹ[4].

Đọc thêm: Câu chuyện từ doanh nghiệp may mặc và logistics trước bối cảnh thuế quan mới