“Tăng thuế suất lên các mặt hàng nhập khẩu”, “rà soát và điều chỉnh thuế suất đối với một số ngành hàng”, “áp thuế đối ứng lên các quốc gia”, những chính sách thuế liên tiếp được ban hành từ phía bên kia bờ Đại Tây Dương đã khiến không chỉ các doanh nghiệp, các đơn vị hỗ trợ và thậm chí là các cơ quan quản lý nhà nước đứng trước tâm trạng bất an, đầy lo lắng và có phần thận trọng cho một viễn cảnh xấu cho nền kinh tế Việt Nam có thể diễn ra trong bất kỳ thời điểm nào. Việc các chính sách thuế quan, thương mại của Mỹ có nhiều thay đổi, đặc biệt gia tăng các biện pháp thuế quan và phòng vệ thương mại kể từ thời điểm bắt đầu Nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Trump đã đặt các doanh nghiệp Việt Nam đứng trước yêu cầu cấp thiết phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh và tìm ra giải pháp, hướng đi mới vừa mang tính thực tiễn và đồng thời phải hiệu quả để doanh nghiệp Việt có thể bình tĩnh ứng phó và vượt qua cơn sóng dữ mang tên “thuế quan mỹ”.
Tâm trạng lo lắng và thận trọng của các doanh nghiệp xuất khẩu vào Mỹ
Giống như nhiều quốc gia đã bị áp thuế khác như Trung Quốc, Canada hay Mexico, mặc dù chưa phải là mục tiêu trực tiếp đối với các chính sách thuế của Mỹ, tuy nhiên, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ rất lớn trở thành “mục tiêu tiếp theo” của Chính quyền Trump khi ông muốn tìm kiếm sự công bằng, “có đi có lại” cho nền kinh tế Hoa Kỳ. Khả năng này cũng được ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Khu vực TP. Hồ Chí Minh cho rằng rất có khả năng xảy ra trên thực tế trong thời gian tới. Hàng loạt các chính sách tăng thuế quan của Mỹ đối với các đối tác thương mại lớn nhất của họ như Trung Quốc, Canada, Mexico cho thấy rằng gần như khả năng Việt Nam trở thành đối tác thương mại tiếp theo bị áp thuế chỉ còn là vấn đề thời gian, khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 8 và đứng thứ 3 trong top thâm hụt thương mại của Mỹ trong năm 2024[1]. Có thể nói, trừ trường hợp, Chính phủ Việt Nam có những bước đi phù hợp để giảm căng thẳng và tiến hành thương lượng thiện chí và có lợi cho cả hai quốc gia thì Việt Nam mới có thể né tránh các “đòn” thuế quan mới từ Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, để giảm thiểu rủi ro, các doanh nghiệp Việt Nam cũng nên cho thấy sự minh bạch, uy tín và tính hợp tác trong quá trình giao thương với các đối tác Hoa Kỳ. Đặc biệt sự hợp tác tích cực nếu có bất kỳ cuộc điều tra thương mại nào của Hoa Kỳ tiến hành với các doanh nghiệp Việt Nam.
Trong bối cảnh này, cũng khá dễ hiểu cho tâm trạng chung của rất nhiều doanh nghiệp Việt từ may mặc, thủy sản, da giày, gỗ, và rất nhiều ngành nghề khác đang cảm thấy bất an và đầy lo lắng cho thị trường xuất khẩu lớn nhất của mình là Mỹ. Cũng chính từ những lo lắng này, nhiều doanh nghiệp cũng thận trọng trong việc đưa ra những chiến lược mới, đặc biệt trong việc mở rộng nhà máy và tuyển dụng thêm người lao động để có thể tăng cường sản xuất, tăng sản lượng xuất khẩu vào Mỹ. Thời gian này, gần như các doanh nghiệp đang trong giai đoạn nghe ngóng và chờ đợi một tín hiệu tốt, rõ ràng và mang tính ổn định từ thị trường Mỹ. Tâm trạng này của doanh nghiệp cũng đã được bà Nguyễn Thị Nam Trân, Giám đốc điều hành của SGS Việt Nam khẳng định điều này khi chia sẻ với chúng tôi từ chính những trải nghiệm của Bà Trân và SGS Việt Nam trong thời gian gần đây.
Doanh nghiệp Việt tìm kiếm sự hỗ trợ mới
Theo Ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc VCCI, Khu vực Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp Việt Nam hiện tại đã phản ứng rất nhanh với việc thay đổi chính sách từ các quốc gia mình có quan hệ kinh doanh. Do đó, doanh nghiệp hiện tại không thiếu các thông tin về chính sách thuế quan mới của Mỹ. Bằng chứng là trong thời gian gần đây đã có rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ tìm đến VCCI để được tư vấn thêm các chính sách hỗ trợ, các dịch vụ chứng nhận nguồn gốc xuất xứ. So với trước đây, các doanh nghiệp Việt xuất khẩu quan tâm đến ba nhóm vấn đề đang đè nặng lên các doanh nghiệp: (1) Việc tăng chi phí sản xuất và vận hành do phải tuân thủ tiêu chuẩn mới, nghiêm ngặt hơn của thị trường, (2) Nguy cơ bị điều tra và áp thuế phòng vệ thương mại; (3) Áp lực chuyển đổi theo tiêu chuẩn bền vững (ESG) nếu không muốn mất thị phần. Thì giờ đây, kể từ Tổng thống Trump chính thức nhận chức, doanh nghiệp đặc biệt quan tâm tới các chính sách thuế quan của Mỹ và các phản ứng, cũng như hỗ trợ từ Chính phủ đối với hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp. Các ngành nghề có sự quan tâm nhiều nhất cũng là các ngành đang trong nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp và nhiều nhất gồm: gỗ, thép, nhôm, dệt may, thủy sản,...
Những giải pháp từ thực tiễn: Gợi ý từ VCCI và SGS Việt Nam
Để ứng phó hiệu quả trong bối cảnh có quá nhiều biến động, đặc biệt từ chính sách áp thuế ngày càng cao từ thị trường lớn và giá trị như Hoa Kỳ, Ông Nam và Bà Trân với góc độ các chuyên gia đến từ các đơn vị hỗ trợ uy tín hàng đầu thế giới và Việt Nam đã đưa ra một số lời khuyên cụ thể như:
Thứ nhất, doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc và minh bạch chuỗi cung ứng. Theo Ông Nam, Phó Giám đốc VCCI việc xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch là yếu tố “sống còn” để giữ vững thị trường Mỹ. Doanh nghiệp nên áp dụng hệ thống ERP tích hợp, mã hóa QR, lưu trữ dữ liệu số. Thiết lập quy trình kiểm soát chất lượng và truy xuất ngay từ khâu nguyên liệu. Đặc biệt lưu ý với sản phẩm có nguyên liệu nhập từ Trung Quốc, dễ bị nghi ngờ "lẩn tránh thuế".
Thứ hai, theo Bà Nam Trân, SGS Việt Nam – nhấn mạnh: “Doanh nghiệp Việt nên đầu tư vào nội lực bằng cách tăng chất lượng hàng hóa và uy tín”. Bên cạnh việc đầu tư bài bản vào ESG và tiêu chuẩn bền vững doanh nghiệp cũng nên tính đến việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để tránh bị lệ thuộc.
Thứ ba, Ông Nam từ VCCI cũng đưa ra khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động theo dõi chính sách thuế quan và phòng vệ thương mại của Mỹ qua. Đây là những điểm hết sức quan trọng để doanh nghiệp có thể ứng phó với những phản ứng tiêu cực của thị trường Mỹ, khi thị trường này tiến hành điều tra các vụ việc phòng vệ thương mại như chống bán phá giá, chống trợ cấp. Các doanh nghiệp nên theo dõi sát sao và có những sự hợp tác tích cực trong quá trình điều tra để bảo vệ doanh nghiệp của mình cũng như bảo vệ thị trường cho các doanh nghiệp Việt.
Cuối cùng, doanh nghiệp nên phối hợp với hiệp hội ngành nghề và xây dựng tiếng nói tập thể. Trong bối cảnh thị trường có phần bất ổn và nhiều biến động, ngoài sự hỗ trợ từ Nhà nước, sự hỗ trợ và đồng hành kịp thời của các tổ chức như VCCI hay hiệp hội nghề nghiệp, thương vụ Việt Nam ở nước ngoài là các kênh hướng dẫn, đồng hành quan trọng để giúp doanh nghiệp Việt Nam vượt qua thử thách không nhỏ này.
Thích nghi là sống còn
Chính sách thuế quan mới của Mỹ không chỉ là một rào cản tức thời mà phản ánh xu hướng tái cấu trúc thương mại toàn cầu. Doanh nghiệp Việt buộc phải chuyển từ thế bị động sang chủ động. Thay vì chỉ nghĩ đến xuất khẩu, phải nghĩ đến xây dựng thương hiệu, năng lực nội tại và phát triển bền vững. Đó cũng là chia sẻ của Ông Nam và Bà Trân khi trao đổi với Tạp chí Kinh tế Sài Gòn về định hướng phát triển dài hạn của doanh nghiệp Việt trong bối cảnh mới.
Những giải pháp kể trên không chỉ giúp ứng phó với chính sách thuế quan hiện tại mà còn đặt nền móng cho một chiến lược phát triển lâu dài, có trách nhiệm và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu của các doanh nghiệp Việt Nam.
Luật sư Nguyễn Văn Phúc
Công ty Luật TNHH HM&P
Xem thêm tại: Ứng phó thận trọng để vượt sóng "thuế quan Mỹ"
.png)
+84 28 7308 0839
hmplaw.vn
